Διότι η τόνωση της ιστορικής μνήμης είναι κοινωνική ασπίδα
Στην πραγματική ζωή, οι κυρίαρχες πολιτικές προθέσεις και συνακόλουθες
επιλογές, εξωθούν την συντριπτική πλειοψηφία των ΑμεΑ στην
περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό. Στην εικονική ζωή, τα κυρίαρχα
τηλε-ΜΜΕ σε κάθε ευκαιρία ανακηρύσσουν μεμονωμένες περιπτώσεις ΑμεΑ ως
... ήρωες και παραδείγματα θέλησης. Τα συστατικά της συγκεκριμένης
επικοινωνιακής/προπαγανδιστικής συνταγής είναι πολύ παλαιά. Η πλέον
σύγχρονη περίοδος στυγνής, πρωτόγονης, απροκάλυπτης έκφρασή τους, είναι η
ναζιστική.
Ελάχιστα και αποσπασματικά είναι τα σχετικά στοιχεία - ντοκουμέντα που
έχουν δημοσιοποιηθεί. Αξιοποιώντας στοιχεία έρευνας επιστημόνων και
γονέων παιδιών με αυτισμό που έχει δημοσιευτεί στα site www.noesis.gr και www.panap.gr,
θα επιχειρήσουμε να φωτίσουμε τα αποκαλυπτικότερα . Ο λόγος είναι
απλός: Η έξαρση του ρατσιστικού φαινομένου έχει εξ’ ορισμού χαρακτήρα
πολλαπλασιαστικό, οι φασιστικές λογικές της στοχοποίησης εξ’
αντικειμένου δεν έχουν όρια όταν αφήνονται να εξελιχτούν ανεμπόδιστες.
Για λόγους , λοιπόν, όχι μόνο πληροφοριακούς αλλά και ενδυνάμωσης της
ιστορικής μνήμης , το περίγραμμα της ναζιστικής πολιτικής σε θέματα
αναπηρίας είναι χρήσιμο να είναι γνωστό, σε όσους δεν θέλουν απλώς να
ενδιαφέρονται αλλά πρέπει και να ξέρουν τι αυτό επί της ουσίας σημαίνει.
Οι καιροί ενώπιόν μας προμηνύονται δύσκολοι ...
Περίπου 275.000 άνθρωποι με αναπηρία εκτιμάται ότι θανατώθηκαν με
βασανιστικούς τρόπους, στο όνομα της κυρίαρχης άποψης που “ήθελε” την
αναπηρία να συνεπάγεται υπέρμετρο κόστος κοινωνικών παροχών σε σύγκριση
με τα όσα ο ανάπηρος θα μπορούσε να προσφέρει στην οικονομία. Την ίδια
περίοδο το ναζιστικό καθεστώς, παρασημοφορούσε σε κάθε ευκαιρία
μεμονωμένες περιπτώσεις αναπήρων πολέμου, προβάλλοντας μέσω αυτών την
ζωτική για την ύπαρξη των ναζί παραδειγματική άποψη ότι “η δύναμη της
θέλησης θριαμβεύει έναντι όλων των δυσκολιών”. Στους προνομιούχους
παρασημοφορηθέντες προσφερόταν πάντοτε η δυνατότητα προστατευμένης
εργασίας, που παρέπεμπε σε μιά αρκετά ριζοσπαστική - για την εποχή
εκείνη – εκδοχή προνοιακής πολιτικής.
Μεταξύ πολλών, το πλέον αποκαλυπτικό τεκμήριο της προπαγάνδας που
μήνυε/καθόριζε το μέλλον των πολλών ανθρώπων με αναπηρία ήταν η διάσημη
και ιδιαίτερα προβεβλημένη ταινία της εποχής “Κατηγορώ” που αφηγείτο την
ιστορία ενός γιατρού που δολοφόνησε την ανάπηρη σύζυγό του. Με την
ταινία εισήχθη επίσημα στη δημόσια συζήτηση το επιχείρημα του “θανάτου
από οίκτο”. Είχε επί μακρόν προηγηθεί (σε αφίσες, διαφημίσεις κ.ο.κ.) η
διαπόμπευση των ΑμεΑ , κατά κανόνα ως προτύπων ανικανότητας αλλά ενίοτε
και ως τεράτων, σε αντιδιαστολή με τους εκπέμποντες υγεία εκπροσώπους –
μοντέλα της αρίας φυλής. Ολα αυτά εκτυλίσσονταν από το 1933, αμέσως μετά
την ανάληψη της εξουσίας από τους ναζί.
Σε απόλυτη διασύνδεση με την προπαγάνδα, ξεκίνησε τότε και εκτεταμένο
πρόγραμμα υποχρεωτικής στείρωσης ανθρώπων με αναπηρία. Γιά λόγους
ακρίβειας της πληροφόρησης είναι απαραίτητη στο σημείο αυτό η
διευκρίνιση ότι προγράμματα στείρωσης ΑμεΑ είχαν προϋπάρξει της
ναζιστικής περιόδου σε άλλες χώρες, η ναζιστική Γερμανία δεν ήταν η
“πρώτη και μοναδική” που τα εφήρμοσε. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η
συγγραφέας με αναπηρία Jenny Morris στο βιβλίο της “Pride Against
Prejudice”, από το 1907 σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ έκαναν την
εμφάνισή τους νόμοι για την υποχρεωτική στείρωση των ατόμων που
πιστευόταν ότι έπασχαν από κάποια γενετική πάθηση ή διαταραχή, ενώ
αντίστοιχες πολιτικές υιοθετήθηκαν την περίοδο του μεσοπολέμου από
χώρες όπως η Δανία, Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Εσθονία,
Τσεχοσλοβακία, Γιουγκοσλαβία, Λιθουανία, Λάτβια, Ουγγαρία και Τουρκία.
Από το 1939 και μέχρι το τέλος του Β! Παγκόσμιου Πολέμου το πρόγραμμα
στείρωσης στη ναζιστική Γερμανία μετεξελίχτηκε σε πρόγραμμα θανατώσεων.
Βάσει του απόρρητου προγράμματος υπό την κωδική ονομασία “Πρόγραμμα
Τ4″, οι άνθρωποι με αναπηρία στη Γερμανία θανατώνονταν με μία ένεση ή
δηλητηριώδη αέρια.
Δυό λόγια για το Τ4 ή αλλιώς οδός Tiergartenstrabe αριθμός 4,
(πρόκειται για την διεύθυνση όπου έδρευε το πρόγραμμα στα αρχηγεία των
Ναζί στο Βερολίνο, το κτίριο δεν υπάρχει σήμερα, καθώς καταστράφηκε στη
διάρκεια των βομβαρδισμών από τις συμμαχικές δυνάμεις, στη θέση του
στεγάζεται η Φιλαρμονική τού Βερολίνου).
Το Πρόγραμμα Τ4 πλαισίωσε έξι καταυλισμούς θανάτου διάσπαρτους στην
Γερμανία και την Αυστρία , αποκαλούμενους “Κέντρα Ευθανασίας”. Τα έξι
αυτά Κέντρα έφεραν ειδικές εγκαταστάσεις παραγωγής και παροχής
δηλητηριωδών αερίων εξόντωσης,όμως εξωτερικά έδιναν την εντύπωση (είχαν
την εικόνα) των ιαματικών λουτρών. Η ύπαρξή τους σήμαινε “φόβο και
τρόμο”. Τα δύο κυριότερα εξ’ αυτών, το Κάστρο Χαρτχάιμ (Hartheim
Casttle) στην Αυστρία και το Χάνταμαρ (Hadamar) στη Γερμανία, αποτέλεσαν
τα πιό ισχυρά σύμβολα της εφιαλτικής απειλής εξόντωσης. Τα άλλα τέσσερα
μικρότερα - Μπέρνμπεργκ (Bernberg), Μπράντενμπεργκ (Brandenburgh),
Γκραφενεκ (Grafeneck) και Σονεστάιν (Sonnestein) - δεν τα έφθασαν ποτέ
σε φήμη ...
Για τα δύο κύρια σύμβολα του εφιάλτη, παραθέτουμε κάποια επιπρόσθετα στοιχεία:
Κάστρο Χαρτχάιμ: Σύμφωνα με το Τ4 ονοματιζόταν (κατ’ ευφημισμό) κέντρο
ευθανασίας. Στην σκληρή πραγματικότητα, χιλιάδες άνθρωποι με αναπηρία
θανατώθηκαν στο Χαρτχάιμ με ακραία βασανιστικό τρόπο, χωρίς να τρέξει
σταγόνα αίματος, σιωπηλά, κρυφά.
Το άγριο πρόγραμμα δολοφονικής εξόντωσης αναπήρων στο Χαρτχάιμ έμοιασε
να αναχαιτίζεται το 1941, όταν μετά από σύγκρουση με τη Γερμανική
αντιπολίτευση, συμπεριλαμβανομένης της Καθολικής Εκκλησίας ο Χίτλερ
διέταξε την αναστολή του. Απεδείχθη στην εξέλιξη των πραγμάτων ότι η
διαταγή αναστολής δόθηκε για το θεαθήναι. Μετά από ολιγόμηνη παύση, οι
θανατώσεις τον επόμενο χρόνο επανάρχισαν υπό καθεστώς ακόμη μεγαλύτερης
μυστικότητας και ουδέποτε σταμάτησαν έως το τέλος του Β’ Παγκοσμίου
Πολέμου.
Χάνταμαρ : Η ... πρεμιέρα της εφιαλτικής του δράσης έγινε 13 Ιανουαρίου
1941 όταν μεταφέρθηκαν από το πλησίον Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Eichberg οι
πρώτοι άνθρωποι προς εκτέλεση. Εκτοτε οι εκτελέσεις συνεχίστηκε
ανελλιπώς μέχρι το πέρας του πολέμου. Το Χάνταμαρ διέθετε περίπου 100
άτομα προσωπικό (κυρίως γιατρούς και νοσοκόμους), ήταν δηλαδή ένα
υπερπλήρες κέντρο “επιστημονικής” εξόντωσης. Ουδέποτε έγινε αντιληπτό τα
χρόνια που λειτουργούσε ως κέντρο επιστημονικής εξόντωσης αναπήρων,
θεωρείτο τα χρόνια εκείνα ένα ακόμα (αποκλειστικά και μόνο) κρεματόριο
τύπου Αουσβιτς, μιάς και παράλληλα λειτουργούσε και ως τέτοιο. Η
λειτουργία του σταμάτησε το 1945 αμέσως μετά την εισβολή των συμμαχικών
δυνάμεων .
Επιβάλλεται να παραθέσουμε μιά ακόμη κρίσιμη λεπτομέρεια που
αναδεικνύει την σύμφυτη με τα προγράμματα εξόντωσης ΑμεΑ μυστικότητα
των ναζιστικών καιρών: Η ένεση και τα δηλητηριώδη αέρια ως απροάλυπτοι
μέθοδοι θανάτωσης των ανθρώπων με αναπηρία διήρκησαν κατά την πρώτη φάση
εφαρμογής του Τ4 μεταξύ 1939-1941. Απ’ το 1941 και μετά που το Τ4
πέρασε στην επόμενη φάση ωρίμανσης , ένεση και αέρια έδωσαν την θέση
τους σε πιό αόρατες μεθόδους. Δηλαδή, στην εξόντωση διά της υπερβολικής
δοσολογίας φαρμάκων ή διά της ασιτίας.
Ολα τα παραπάνω αξίζει να τα διατρέξουμε μέσα από το συνοπτικό επίσημο
ιστορικό τους, που μας κομίζει και κάποιες επιπρόσθετες λεπτομέρειες
ουσίας : Επισήμως, λοιπόν, η συστηματική εξόντωση ανθρώπων με αναπηρία ή
αλλιώς της “ζωής που δεν αξίζει να ζει” ξεκίνησε στη Ναζιστική
Γερμανία με το κρυφό διάταγμα του Χίτλερ για την ευθανασία που υπεγράφη
τον Οκτώβρη του 1939. Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα (Αύγουστο 1940) ο
υπουργός δικαιοσύνης παρέλαβε από τον Philipp Bouhler διευθύνοντα το
πρόγραμμα T4 , αντίγραφο του διατάγματος, και το όλο θέμα απέκτησε
υπόσταση στην επίσημη δημόσια ατζέντα συζήτησης. Υπό την συγκεκριμένη
(επίσημη και μόνο) έννοια, η θανάτωση των ΑμεΑ συνάντησε την αντίσταση
της Καθολικής Εκκλησίας, την οποία (αντίσταση) όμως οι αναλυτές των
πεπραγμένων των τότε καιρών (βλ. χαρακτηριστικά Richard Grunberger,
βιβλίο “Η κοινωνική ιστορία του Γ! Ράϊχ) αξιολογούν ως μη σθεναρή ως
ανεπαίσθητη. Εξαίρεση του κανόνα της σιωπηλής αποδοχής θεωρείται η
προσωπική συμβολή του καρδιναλίου Clemens Von Galen, μοναδικού που
αφόρισε το Πρόγραμμα T4 σε δημόσιο λόγο του. Εκτιμάται ότι ο αφορισμός
του καρδινάλιου υποχρέωσε τον Χίτλερ, να παραστήσει έστω ότι αναστέλει
το πρόγραμμα.
Κάποιες άλλες αντιδράσεις είχαν τελείως τοπικό και πλήρως κεκαλυμμένο
χαρακτήρα, δίχως να αντιπαρατίθενται στο ελάχιστο με την ναζιστική περί
αναγκαιότητας εξόντωσης των αναπήρων προπαγάνδα. Υπήρχαν, τέλος, και
κάποιες διακριτές περιπτώσεις ΑμεΑ στο απυρόβλητο, δεδομένου ότι
συμπτωματικά εργάζονταν σε δουλειές που αντανακλούσαν την κυρίαρχη του
καθεστώτος αντίληψη περί παραγωγικότητας. Κλασσικότερο όλων επ’ αυτού το
παράδειγμα της επιχείρησης του Otto Weidt. Ο συγκεκριμένος άνθρωπος
είχε υπό την δούλεψή του στο Βερολίνο ανθρώπους με προβλήματα όρασης
και ακοής. Οι εργαζόμενοι του Otto Weidt δεν κινδύνευσαν ποτέ από το
Πρόγραμμα T4 καθώς οι βούρτσες και σκούπες που παρασκεύαζαν μαζικά
είχαν ανακηρυχθεί σε “είδος υψίστης στρατιωτικής σημασίας”. Υπάρχουν
κάποιοι που αντιστάθηκαν μετωπικά στο ναζιστικό φόβο και τρόμο; Η πιο
γνωστή και παλικαρίσια αντίδραση, πιστώνεται στον άγνωστο στους πολλούς
ήρωα με αναπηρία Claus Von Stauffenberg. Ο συγκεκριμένος άνθρωπος -
έχοντας χάσει το δεξί χέρι, τρία δάκτυλα από το αριστερό χέρι, και το
δεξί μάτι στον πόλεμο – δεν δίστασε να επιχειρήσει να δολοφονήσει Ιούλιο
του 1944 τον ίδιο τον Χίτλερ! Σε πέντε φράσεις το ιστορικό της
απόπειρας: Ο Von Stauffenberg είχε καθημερινή πρόσβαση στο Γραφείο
Πολέμου στο Βερολίνο που χρησιμοποιούσε ο Χίτλερ, μιάς και ως ανάπηρος
πολέμου συγκαταλλεγόταν στους τιμώμενους αναπήρους και θεωρείτο πρόσωπο
υπεράνω κάθε υποψίας. Αφησε μία βόμβα κάτω από το τραπέζι στο δωμάτιο με
τους στρατιωτικούς χάρτες στο οποίο επίκειτο συνάντηση εργασίας του
ναζιστή ηγέτη . Η βόμβα εξερράγη, όμως ο Χίτλερ επέζησε με μερικές
εκδορές στα χέρια και μικροπροβλήματα στα τύμπανα. Σε ότι αφορά τον Von
Stauffenberg , μετά την ηρωϊκή του απόπειρα η τύχη του ήταν
προδιαγεγραμμένη: Δικάστηκε και εκτελέστηκε.
Υπάρχει ένα καταλυτικό “δια ταύτα” που καταμαρτυρούν οι ιστορικοί της
ναζιστικής περιόδου, και το οποίο εκφράζει τις διαχρονικές συνταγές της
κάθε μορφής ολοκληρωτισμού. Το εξής : Τα προγράμματα εξόντωσης των
ανθρώπων με αναπηρία στη ναζιστική περίοδο, επικοινωνήθηκαν, προβλήθηκαν
και εντέλει λειτούργησαν ως ο προθάλαμος για την εφαρμογή ακόμα
μεγαλύτερων (και στην ιστορία διασημότερων) προγραμμάτων μαζικής
εξόντωσης. Μέσω των προγραμμάτων εξόντωσης αναπήρων , οι ναζιστές
σώρευσαν όχι μόνο τεχνογνωσία αλλά και ανθρώπινο δυναμικό/μέσα για την
εφαρμογή των λοιπών προγραμμάτων τους μαζικής εξόντωσης. Γι΄αυτό,
άλλωστε, μεγάλο μέρος από το προσωπικό τού Προγράμματος Τ4 μετά το 1942
και την συνάντηση της Wansee που όπως πιστεύεται αποφασίστηκε οριστικά
και προγραμματίστηκε η ιδέα της ναζιστικής “τελικής λύσης”, μετατέθηκε
σε άλλα πόστα εξόντωσης ανθρώπων ...
Πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
